Jak rozpoznać uzależnienie od narkotyków?

Narkomania – podobnie jak alkoholizm – to poważny problem dotyczący współczesnego świata. Największą bzdurą jest mit, że narkomania dotyczy ludzi bezdomnych, mieszkających na dworcach. Narkomania może dotknąć każdego, bez względu na to, jak ktoś wygląda, czy jaką pozycję społeczną zajmuje. Problem z narkotykami może mieć ktoś, kogo nawet o to nie podejrzewamy. Tymczasem im szybciej zauważymy problem i szybciej na niego zareagujemy, tym większa szansa na wyjście z nałogu.

Problem narkomanii w Polsce

Narkomania jako problem społeczny pojawił się w Polsce na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. Narkotyki stały się wówczas dostępne wśród młodzieży zamieszkującej duże miasta w Polsce, a z czasem dostępne były również w mniejszych miastach i wsiach. Do wzrostu dostępności narkotyków przyczynił się okres fascynacji kulturą hipisowską, a także napływające do Polski amerykańskie wzorce zachowań. Obecne czasy można śmiało określić jako “złote lata” narkomanii. Nie ulega wątpliwości, że współcześnie mamy do czynienia z dużym rozpowszechnieniem zjawiska.

Czym jest narkomania?

Uzależnienie od narkotyków to choroba, na którą może zachorować każda osoba eksperymentująca ze środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi. Przebieg uzależnienia jest bardzo podobny u wszystkich chorych. Narkomania charakteryzuje się przede wszystkim głodem narkotykowym, przymusem zażywania środków odurzających, potrzebą zdobycia narkotyku za wszelką cenę. Istnieje kilka umownych faz uzależnienia od narkotyków. Można wyróżnić kolejne etapy kontaktu z nimi – od inicjacji, aż po fazę uzależnienia.

Fazy uzależnienia od narkotyków:

• etap inicjacji – pierwszy etap uzależnienia od narkotyków, który dotyczy wszystkich osób, które choć raz “czegoś” spróbowały.
• faza eksperymentalna – niektóre osoby poprzestają tylko na jednorazowym spróbowaniu, a inne z kolei kontynuują zażywanie narkotyków i wchodzą w tzw. fazę eksperymentalną. Faza eksperymentalna może stanowić ostatnią fazę, dla osób, które rozpoczęły zażywanie narkotyków i zamierzają całkowicie zerwać z nimi kontakt, jak i fazę przejściową dla osób, które planują dalsze zażywanie narkotyków.
• faza używania substancji – ci, którzy na etapie eksperymentalnym nie rezygnują, wchodzą w fazę używania substancji. Faza ta dotyczy osób, które zażywają narkotyki często i w sposób ryzykowny.
  
• faza uzależnienia – w momencie, gdy ktoś całkowicie nie zerwie kontaktu z uzależnieniem, wcześniej czy później przechodzi w fazę uzależnienia. Faza uzależnienia charakteryzuje się koniecznością przyjmowania danej substancji psychoaktywnej w sposób ciągły. Osoba uzależniona nie jest w stanie sama zaprzestać przyjmowania narkotyków.
  

Jakie są objawy uzależnienia od narkotyków?

Narkomania to choroba, która dotyczy zarówno aspektu fizycznego, jak i psychicznego. W zależności od fazy uzależnienia chorzy mogą doświadczyć różnych symptomów. Osoba uzależniona najczęściej nie przyzna się do swojej choroby, dlatego trzeba umieć dostrzegać detale, które mogą pomóc w zdiagnozowaniu nadużywania narkotyków.

W przypadku osób uzależnionych od narkotyków niepokój powinny budzić wszelkie zmiany zachowań. Pojawiają się wahania nastroju i aktywności – od nadmiaru energii i pobudzenia po apatię i zobojętnienie. Zwłaszcza u młodych osób można dostrzec zmianę dotychczasowych nawyków i zainteresowań.

Wraz z postępującym procesem uzależniania można u chorego zaobserwować coraz więcej dziwnych zachowań, które powinny budzić niepokój. Osoba uzależniona zaczyna zaniedbywać kontakty z przyjaciółmi i znajomymi. Uzależniony często ma zły nastrój i zamyka się w sobie, zaczyna zaniedbywać higienę osobistą, staje się agresywny. Narkomana częściej można złapać na kłamstwach i oszustwach. Osoba, która do tej pory była dla nas bliska, nagle celowo zaczyna ograniczać z nami kontakt.

Oprócz zmian w zachowaniu pojawiają się również zmiany w wyglądzie i zdrowiu. Skutkiem nadużywania narkotyków jest zaczerwienie oczu, rozszerzenie źrenic, ciągłe chudnięcie, utrzymujący się katar i kaszel (zwłaszcza w ostatniej fazie uzależnienia). Cera zaczyna robić się blada i ziemista, do tego dochodzi wzmożona potliwość, świąd, pieczenie skóry, a nawet próchnica zębów. Jeszcze inną, dość oczywistą oznaką brania narkotyków, są nakłucia oraz siniaki.

Konsekwencje zażywania narkotyków w głównej mierze zależą od rodzaju substancji psychoaktywnej i czasu jej używania. Im dłużej ktoś zażywa narkotyki, tym trudniej będzie mu wygrać z nałogiem i wrócić do zdrowia, dlatego tak ważna jest szybka reakcja i pomoc osobie uzależnionej.

Jak leczyć uzależnienie od narkotyków?

Nieleczona narkomania jest chorobą postępującą i zagraża życiu. Może być przyczyną wielu chorób, zaburzeń i problemów emocjonalnych. Jest to co prawda choroba nieuleczalna, ale istnieją sposoby na to, aby powstrzymać jej rozwój. Jednym z nich i w zasadzie jedyną z możliwości jest leczenie narkomani w ośrodku leczenia uzależnień, gdzie chory jest pod stałą opieką lekarską, psychoteraprutyczną i psychologiczną. Poradzenie sobie z tym problemem indywidualnie jest niemal niemożliwe.

Źródła:

1. ,,Wzmacnianie motywacji do zmiany w terapii nadużywania substancji’’, William R.Miller, PARPAMEDIA. Wydawnictwo Edukacyjne, Warszawa 2009. 
2. ,,Uzależnienie od narkotyków: podręcznik dla terapeutów”, P. Jabłoński, B. Bukowska, J. Cz.Czabała, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, 2012.