FAS – czym jest i jakie są jego objawy

Alkohol jest substancją, która z łatwością przedostaje się przez łożysko do płodu i wpływa na jego rozwój. Prowadzi do uszkodzenia mózgu, a także problemów z prawidłowym wzrostem dziecka. W przypadku spożywania dużych ilości alkoholu może on nawet doprowadzić do śmierci płodu. FAS, czyli alkoholowy zespół płodowy jest zespołem ciężkich wad wrodzonych i niedziedzicznych spowodowanych spożywaniem alkoholu w trakcie ciąży. Nie ma dokładnych badań mówiących o tym, jaka ilość alkoholu powoduje FAS. Dlatego nie zaleca się spożywania napojów procentowych niezależnie od trymestru ciąży.

• Kobiety pijące alkohol w ciąży szkodzą nie tylko samym sobie, ale także nienarodzonym dzieciom, narażając je na wystąpienie nieodwracalnych zaburzeń fizycznych i psychicznych. 
• FAS to choroba trwająca całe życie, której nie można wyleczyć. 
• Spożywanie alkoholu w ciąży jest częstą przyczyną poronień. W momencie stwierdzenia ciąży należy całkowicie odstawić alkohol. 

Czym jest FAS?

Alkoholowy zespół płodowy (FAS) to grupa nieprawidłowości występujących u dzieci, których matki spożywały alkohol w czasie ciąży. Jest to najczęstsza niegenetyczna przyczyna niepełnosprawności intelektualnej. 

Podobnie jak wiele leków, alkohol przenika z krwi matki przez łożysko do dziecka. U płodu alkohol rozkłada się wolniej niż u osoby dorosłej. Dlatego jego poziom przez długi czas utrzymuje się wysoki, co niekorzystnie wpływa na rozwój dziecka. Skutki mogą obejmować problemy fizyczne oraz kłopoty z zachowaniem i uczeniem się. 

Jaka ilość alkoholu powoduje FAS?

Wiele osób myśli, że tylko dzieci typowych alkoholiczek rodzą się z FAS. Tymczasem każda ilość alkoholu w czasie ciąży naraża dziecko na płodowy zespół alkoholowy. Nie ma bezpiecznej ilości, którą można spożyć. Uszkodzenie rozwijającego się zarodka może nastąpić w dowolnym momencie ciąży. Nawet wypicie drinka na samym początku nie jest bezpieczne.

Czy można zapobiec FAS u dziecka? 

Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania FAS jest odstawienie alkoholu na czas ciąży. Żadna ilość napojów procentowych nie jest bezpieczna. Zalecane jest również, aby alkoholu nie spożywały kobiety aktywne seksualnie, które nie stosują antykoncepcji. Zwykle mija od czterech do sześciu tygodni, zanim kobieta dowie się, że jest w ciąży. A już we wczesnym etapie płód szybko się rozwija. Jeśli kobieta, nie będąc świadomą odmiennego stanu, spożywała alkohol, nigdy nie jest za późno, aby go odstawiła. Rozwój mózgu płodu ma miejsce przez całą ciążę.

Jakie są objawy FAS?

Oznaki i objawy alkoholowego zespołu płodowego w każdym przypadku mogą być inne. Prenatalne narażenie na kontakt z alkoholem może spowodować uszkodzenie mózgu i układu nerwowego, a także prowadzić do wielu wad wrodzonych i opóźnienia rozwojowego. U jednego dziecka wystąpi tylko kilka z nich, podczas gdy u innego pojawią się wszystkie. 

Objawy zespołu FAS w okresie niemowlęcym

Symptomy występujące u niemowląt z płodowym zespołem alkoholowym, obejmują:

• nieprawidłowe rysy twarzy, w tym gładki grzbiet między nosem a górną wargą, cienką górną wargę i małe oczy,
• niską masę ciała,
• niski wzrost,
• problemy ze snem i ssaniem,
• mały rozmiar głowy,
• problemy ze wzrokiem lub słuchem.

Objawy FAS w okresie dzieciństwa 

Objawy, które mogą rozwinąć się z czasem u osób z płodowym zespołem alkoholowym, obejmują:

• opóźniony rozwój mowy, 
• trudności z koncentracją i krótki czas skupienia uwagi,
• trudność w odróżnieniu rzeczywistości od fantazji,
• nadpobudliwość,
• niskie IQ,
• słabą koordynację,
• słabe umiejętności rozumowania i oceny,
• słabą pamięć krótkotrwałą,
• wady serca,
• problemy z nerkami i kośćmi.

Jak wcześnie można stwierdzić, czy dziecko ma alkoholowy zespół płodowy?

Nie ma testu laboratoryjnego, który mógłby udowodnić, że dziecko ma FAS, w dodatku wiele oznak choroby może przypominać ADHD. W niektórych przypadkach lekarz jest w stanie zdiagnozować dziecko zaraz po urodzeniu. Choroba jest stwierdzana na podstawie niewielkich rozmiarów głowy i specyficznego wyglądu fizycznego. Często jednak prawidłowa diagnoza jest trudna. FAS może objawić się dopiero w okresie dzieciństwa lub wczesnej dorosłości poprzez łagodne problemy społeczne czy intelektualne.

Wsparcie kobiety w ciąży uzależnionej od alkoholu

Aby pomóc kobiecie przezwyciężyć nałóg i zadbać o zdrowie dziecka w wielu przypadkach konieczne jest wsparcie specjalisty i terapia w dobrym ośrodku leczenia uzależnień. Bardzo pomocnym elementem, maksymalnie skoncentrowanym na pacjencie są indywidualne spotkania z psychoterapeutami, które zapewniają możliwość zrozumienia motywacji własnego działania. Prowadzone terapie współuzależnień pomogą poznać przyczyny alkoholizmu oraz rozwiązać problemy rodzinne. Mąż kobiety zmagającej się z nadużywaniem alkoholu może zapisać się na terapię małżeńską, w trakcie której otrzyma informacje na temat etapów choroby. Bardzo dobrym rozwiązaniem dla bliskich, którzy chcą wspierać kobietę w tym trudnym czasie, są konsultacje rodzinne. 

Przeczytaj wpisy powiązane na naszym blogu:

• Czy alkoholizm da się wyleczyć? 
• Jak alkoholizm wpływa na dziecko?
• Alkoholizm z klasą, czyli czym jest HFA (High Functioning Alcoholics)

Nigdy nie jest za późno na podjęcie walki o swoje życie i zdrowie. Rozwiązaniem Twojego problemu może być terapia alkoholowa. Jeśli chcesz uzyskać więcej informacji, zadzwoń pod numer 504 106 335

Źródła: 

1. ,,Dziecko z FAS w szkole i w domu”, Liszcz K., Wydawnictwo Rubikon, 2011.
2. ,,Zagrożenia i problemy współczesnej rodziny”, Bębas S., Wyższa Szkoła Handlowa, 2011.