Jak rozpoznać Dorosłe Dziecko Alkoholika? Jak rozpoznać dziecko alkoholika? Syndrom DDA

Problemy z nadużywaniem alkoholu mogą dotknąć każdego, bez względu na wykształcenie czy status społeczny. Kiedy jedno lub oboje rodziców zmaga się z uzależnieniem, środowisko domowe jest nieprzewidywalne. Skutki dorastania w takiej rodzinie mogą trwać przez całe życie i są określane syndromem Dorosłego Dziecka Alkoholika (syndrom DDA). Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, jak rozpoznać osoby zmagające się z syndromem DDA.  

• Syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika (DDA) pojawia się u osób wychowanych w domu, gdzie jedno lub dwoje rodziców nadużywało alkoholu. 
• Traumatyczne doświadczenie związane z wychowaniem w destrukcyjnej rodzinie powoduje utrwalone schematy działania w dorosłym życiu. 
• Osoby z syndromem DDA mają zaburzone, niskie poczucie własnej wartości, są impulsywne, niekonsekwentne, przez co trudno jest im zbudować trwałe relacje z innymi ludźmi.

Kim są Dorosłe Dzieci Alkoholików?

Alkoholizm to choroba, która dotyka nie tylko osobę uzależnioną, ale także jej rodzinę. Dorosłe Dzieci Alkoholików, czyli tzw. dzieci DDA, to ludzie wychowani w patologicznych warunkach (w rodzinie alkoholowej), w których problem nadużywania alkoholu był elementem codzienności. Skutkiem ciągłego uczucia niepewności, tłumienia emocji i walki o przetrwanie, jest powstanie syndromu Dorosłego Dziecka Alkoholika. Osoby te zmagają się z poczuciem straconego dzieciństwa, nie radzą sobie w życiu dorosłym z powodu braku odpowiednich umiejętności i wzorców wyniesionych z domu rodzinnego. Ludzie z DDA często sami zaczynają pić alkohol (bądź korzystać z innych substancji) lub wchodzą w związki z osobami uzależnionymi. 

Niewidzialne dziecko

Mianem niewidzialnych określa się dzieci alkoholików, które wykazują cechy typowe dla DDA już w wieku dziecięcym. Niewidzialne dziecko nie zwraca na siebie uwagi, unika konfliktów, sprawia wrażenie wstydliwego i na pierwszy rzut oka niczym się nie wyróżnia. Jednak trudne dzieciństwo odbija na sobie piętno. Kluczowe jest dostrzeżenie takiego dziecka przez najbliższe otoczenie (np. nauczyciel, wychowawca, pedagog, psycholog) i udzielenie mu odpowiedniej pomocy. W innym przypadku może to prowadzić do poważniejszych problemów psychologicznych w przyszłości, często w postaci syndromu DDA.

Dzieci alkoholików i ich role w rodzinach alkoholowych

Dzieci, które nie mogą liczyć na jakiekolwiek wsparcie ze strony rodziców, przyjmują role (często narzucone), do których zmusza je sytuacja w domu rodzinnym.

Bohater rodzinny

Najstarsze dziecko, czyli tzw. bohater rodzinny, przejmuje rolę rodzica, zaczyna opiekować się młodszym rodzeństwem, dba o jego potrzeby, niekiedy nawet próbuje godzić rodziców. Na pierwszy rzut oka opieka starszego dziecka nad młodszymi wydaje się zjawiskiem pozytywnym, natomiast takie wadliwe role rodzinne obecne w rodzinie dysfunkcyjnej powodują problemy z tworzeniem zdrowej, własnej rodziny w późniejszym życiu.

Dzieci elastyczne, dzieci niewidzialne

Młodsze lub najmłodsze rodzeństwo to często tzw. dzieci elastyczne, które potrafią dystansować się emocjonalnie od sytuacji i sprawiają wrażenie osób dobrze dostosowanych. Dzieci te najczęściej są jednocześnie dziećmi niewidzialnymi, opisywanymi we wcześniejszym fragmencie wpisu.

Kozioł ofiarny

Dziecko pełniące rolę kozła ofiarnego często jest tym, które najbardziej obrywa zarówno od rodziców, jak i od rówieśników. Dzieci tej roli mogą być konfliktowe, sprawiać problemy w szkole i poza nią, w starszym wieku mieć skłonność do ryzykownych zachowań seksualnych i problemów z prawem. Tkwienie w tej roli może prowadzić do poważniejszych zaburzeń psychicznych i całkowitego nieprzystosowania do życia społecznego.

Na co chorują dzieci alkoholików? Zdrowie osób, których dotyka syndrom DDA

Osoby zmagające się z syndromem DDA znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka jeśli chodzi o zaburzenia i choroby psychiczne czy ryzyko zaburzeń osobowości. Wśród osób DDA częściej niż u innych osób dorosłych obserwuje się: zaburzenia lękowe, depresję, uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, ADHD, inne zaburzenia zachowania i socjalizacji. Te problemy przekładają się także na zdrowie fizyczne DDA.

Jakie są fizyczne objawy syndromu Dorosłego Dziecka Alkoholika w dorosłym życiu?

Charakterystyczna dla ludzi z DDA jest postawa obronna, która powoduje stałe napięcie emocjonalne. Osoby, których rodzice nadużywali alkoholu, często zmagają się z fizycznymi objawami syndromu Dorosłego Dziecka Alkoholika (również w dorosłym życiu), takimi jak:

• omdlenia; 
• kołatanie serca;
• nadmierna potliwość;
• uderzenia gorąca;
• drżenie całego ciała w stresowych sytuacjach.

Typowe cechy osobowości Dorosłych Dzieci Alkoholików

Dorastanie w domu, gdzie był problem alkoholizmu, utrwala pewne cechy osobowości i zachowania w różnych sytuacjach. Często utrudnia to prowadzenie szczęśliwego życia i nawiązywanie bliskich relacji. Do zespołu typowych cech należą: 

Impulsywne zachowania osób z DDA

Osoby, które dorastały z rodzicami alkoholikami, często obserwowały przesadne reakcje najbliższych. Ponadto traumatyczne przeżycia, których doświadczyły w dzieciństwie, mogą prowadzić do rozregulowania emocjonalnego. Powoduje to u ludzi z DDA impulsywną reakcję na mało stresujące sytuacje. Może ich pobudzać coś, co wydaje się błahe, często podejmują oni decyzje, nie zastanawiając się nad konsekwencjami, ani nie rozważając innych możliwości. Chwiejność emocjonalna Dorosłych Dzieci Alkoholików utrudnia im utrzymywanie relacji z przyjaciółmi, kolegami z pracy, a także tworzenie udanych związków. Syndrom DDA niekiedy może także objawiać się jako ryzykowne zachowania seksualne, którym nierzadko towarzyszy poczucie winy.

Samoizolacja Dorosłych Dzieci Alkoholików 

Osoby z DDA mają tendencję do odpychania innych ludzi i izolowania się. Samoizolacja z okresu dzieciństwa niestety utrzymuje się w dorosłości, nawet długo po opuszczeniu środowiska, które wywoływało stres. Takie zachowanie nie tylko potęguje odczuwane poczucie osamotnienia, ale może odpychać przyjaciół, spowodować bariery emocjonalne i komunikacyjne w związkach. W relacjach zawodowych często prowadzi to do większej liczby opuszczonych dni w pracy i słabej współpracy z innymi pracownikami.

Niekonsekwencja osób z DDA

Często zdarza się, że Dorosłe Dzieci Alkoholików składają wiele obietnic, a potem dotrzymują tylko kilku z nich lub żadnej. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest niestabilność życia domowego w okresie dorastania. Rodzic, który zachowuje się inaczej na trzeźwo niż w stanie upojenia alkoholowego, jest dezorientujący. Ze względu na swoją niekonsekwencję, osoby z syndromem DDA często rozczarowują otoczenie. Dorosłe Dzieci Alkoholików w obszarze zawodowym mogą angażować się w duże projekty, przyjmować na siebie wiele obowiązków, których terminu realizacji nie są w stanie dotrzymać. 

Ocenianie innych i siebie 

Kolejną destrukcyjną cechą Dorosłych Dzieci Alkoholików jest ocenianie wszystkich dookoła. Pojawia się u nich też tendencja do najsurowszego krytykowania samych siebie. Może to być bardzo niebezpieczne i według badań prowadzi do nadużywania alkoholu lub brania narkotyków. Osoby z DDA sięgają po używki, aby poradzić sobie z poczuciem winy, wstydu lub nieudolności. Ich osądzające zachowanie często odstrasza innych i powoduje rozdźwięki w związkach, co może pogłębiać poczucie porażki.

Poszukiwanie aprobaty u innych

Osoby, które dorastały w rodzinie, gdzie chociaż jedno z rodziców zmagało się z problemem alkoholowym, nie potrafią bronić własnych racji, ponieważ często mają niską samoocenę. Ich szukanie aprobaty ze strony otoczenia i obawa przed odrzuceniem, powoduje utratę własnej tożsamości. To tylko pogłębia dezorientację i frustrację, którą odczuwają Dorosłe Dzieci Alkoholików.

Częste kłamstwa Dorosłych Dzieci Alkoholików

Negatywną cechą spotykaną u osób wychowanych przez alkoholików jest mówienie kłamstw bez istotnego powodu. Prowadzi to do utraty znajomych i konfliktów z członkami rodziny, którzy są zirytowani ciągłym oszukiwaniem i czują się wykorzystani. Kłamstwo może być paniczną reakcją na zaistniałą sytuację. Osoba chce dopasować się do otoczenia lub ukryć wstyd związany z przeszłością. Kłamstwo nawykowe może nie mieć złych intencji, ale zwykle powoduje negatywne skutki.

Syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika – gdzie szukać pomocy w dorosłym życiu? Na czym polega terapia DDA?

Osoby wychowane w rodzinie alkoholowej powinny zdecydować się na terapię DDA w życiu dorosłym. Podczas spotkań będą mogły porozmawiać o swoich problemach, podzielić się przykrymi doświadczeniami. Rozmowy z psychoterapeutą pomogą im poradzić sobie z nagromadzonymi przez lata emocjami, a także z poukładaniem własnych uczuć. Terapia DDA daje szansę na: odczuwanie satysfakcji życiowej, wypracowanie mechanizmów radzenia sobie w sytuacjach stresowych, naukę jak zaspokajać własne potrzeby. Potrzebne jest profesjonalne wsparcie, które otrzymują w specjalistycznym ośrodku, takim jak Ośrodek Nowe Życie w Krakowie. Nie tylko zajmuje się leczeniem uzależnień, ale także organizuje terapie grupowe, które mają na celu wyeliminowanie negatywnych zachowań w dorosłym życiu osoby z DDA.  Przeczytaj na naszym blogu również artykuły powiązane: 

• Jak pomóc Dorosłym Dzieciom Alkoholików
• Czy alkoholizm jest dziedziczny? Geny a alkoholizm
• O czym należy pamiętać, gdy ktoś bliski walczy z uzależnieniem od alkoholu?
• 7 największych zagrożeń czyhających na dzieci w internecie
• FAS – alkoholowy zespół płodowy – czym jest i jakie są jego objawy?

Nigdy nie jest za późno na podjęcie walki o swoje życie i zdrowie. Rozwiązaniem Twojego problemu może być terapia alkoholowa. Jeśli chcesz uzyskać więcej informacji, zadzwoń pod numer 504 106 335

Źródła: 

1. ,,Jak nadużywanie alkoholu przez rodzica wpływa na dzieci”, NPZ (Narodowy Program Zdrowia), broszura informacyjna.
2. ,,Dorosłe dzieci alkoholików”, Woititz Janet G., Akuracik, 2000.