Po drugiej stronie nałogu: czym jest współuzależnienie i na czym polega terapia dla osób współuzależnionych?

Rozwijające się uzależnienie u jednego członka rodziny (alkoholizm lub każdy inny nałóg) wpływa destrukcyjnie na funkcjonowanie całej rodziny. Wszyscy z otoczenia osoby uzależnionej zaczynają borykać się z mniejszymi bądź większymi konsekwencjami choroby, a niektórzy z nich są wręcz współuzależnionymi.

Czym jest współuzależnienie?

Współuzależnienie polega na przystosowaniu się danej osoby do destrukcyjnej relacji z osobą uzależnioną. Bardzo często żona uzależnionego męża cierpi na współuzależnienie i na odwrót. Osoba współuzależniona żyje życiem swojego uzależnionego partnera, a nie swoim własnym. Współuzależnienie nie jest chorobą – jest to zespół nieprawidłowego przystosowania się do danej sytuacji. Koncentrując się na szukaniu sposobu na ograniczenie picia partnera, osoba współuzależniona przejmuje odpowiedzialność za jego funkcjonowanie i nałóg.

“Objawy” współuzależnienia

O współuzależnieniu najczęściej mówi się w kontekście uzależnienia od alkoholu. Osoba współuzależniona od alkoholika, to inaczej koalkoholik, którego można poznać po tym, że:

• poddaje się rytmowi picia swojego partnera. Życie codzienne podporządkowuje aktywności alkoholowej drugiej osoby. Kiedy jedna osoba pije, druga popada w stany depresyjne, rezygnuje z własnej aktywności, ogranicza kontakty z bliskimi. W momencie, gdy alkoholik chwilowo przestaje pić – pojawia się nadzieja;
• przejmuje odpowiedzialność za osobę uzależnioną – obwinia siebie za nałóg partnera, ma poczucie winy;
• wykazuje nadmierną czujność, która może przerodzić się w obsesyjną kontrolę;
• czuje nieustanny niepokój i ma stany lękowe;
• pomaga i opiekuje się uzależnionym;
• posiada wysoki stopień tolerancji na różnego rodzaju destrukcyjne zachowania alkoholika;
• ogranicza choremu dostęp do alkoholu (wylewanie alkoholu, wyszukiwanie skrytek);
• poszukuje racjonalnych uzasadnień picia.

Czy współuzależnienie dotyczy tylko alkoholizmu?

Terminem “współuzależnionych” najczęściej określa się ludzi cierpiących z powodu alkoholizmu bliskich osób. Jednak o osobach współuzależnionych możemy mówić również w kontekście innych uzależnień: narkomanii, uzależnienia od hazardu, seksu, gier komputerowych itp.

Jak dochodzi do współuzależnienia?

Gdy u bliskiej osoby stopniowo zaczyna rozwijać się uzależnienie, partner często nieświadomie zaczyna być wciągany w orbitę problemu. Wraz z biegiem czasu uzależnienie pozostawia coraz mniej miejsca na sprawy współmałżonka, następuje całkowite podporządkowanie własnego życia osobie uzależnionej. Dzieje się tak, ponieważ nałóg przybiera na sile, granica między zaangażowaniem i bliskością w związku, a rezygnacją z własnego życia ulega zatarciu.

Osoba współuzależniona próbuje wprowadzić ład w swoje życie poprzez wzmożoną odpowiedzialność za życie partnera – skoro on podczas spotkania towarzyskiego nie potrafi odmówić sobie kolejnego kieliszka, to ona go przypilnuje, by nie sięgnął więcej po alkohol. Osoba współuzależniona bierze na siebie wszystkie obowiązki, bo głęboko wierzy, że to stan przejściowy, który się kiedyś skończy.

Osoba współuzależniona nieustannie szuka sposobu na wyjście partnera z nałogu. Z jednej strony kontroluje uzależnionego, z drugiej – wywiera presję na zmianę, bo mocno wierzy, że zaangażowanie zwiększa szanse na rozwiązanie problemu. Czuje odpowiedzialność za życie uzależnionego. Można nawet powiedzieć, że zawiesza swoje dotychczasowe życie na rzecz choroby partnera.

Dlaczego powinno leczyć się współuzależnienie?

Z powodu uzależnienia choruje cała rodzina, dlatego również osoba współuzależniona powinna podjąć leczenie. Osoby funkcjonujące w otoczeniu chorego, zachowują się tak jak on: mają częste zmiany nastrojów, od euforii po napady depresyjne. Współuzależnienie to pełne połączenie się z drugim człowiekiem, kontrolowanie go i usprawiedliwianie. Osobom współuzależnionym bardzo często towarzyszy poczucie winy, mają niską samoocenę i łatwo ulegają manipulacji, co ma bardzo destrukcyjny wpływ na zdrowie psychiczne takiej jednostki. Jednym ratunkiem na poprawę sytuacji współmałżonka jest udział w terapii dla współuzależnionych.

Terapia współuzależnienia: na czym polega?

Nie ma co do tego wątpliwości, że osoby współuzależnione wymagają pomocy i mogą uzyskać poprawę stanu zdrowia psychicznego, jeżeli wezmą udział w terapii współuzależnienia. Terapia leczenia współuzależnienia nie jest odpowiedzią na pytanie: “co mam zrobić, żeby on przestał pić”. Jest to przede wszystkim próba odzyskania pewności siebie i wpływu na własne życie. Jednak najlepsze efekty przynosi, gdy połączona jest z terapią uzależniania podjętą przez chorego.

Zapoznaj się również z powiązanymi wpisami z naszego bloga:

• Współuzależnienie: czyli co robić, aby nie pomagać w piciu?
• Skąd się bierze seksoholizm i jak rozpoznać tę wstydliwą chorobę, czyli wszystko o ciemnej stronie seksu

Źródła:

1. ,,Koniec współuzależnienia: jak przestać kontrolować życie innych i zacząć troszczyć się o siebie”, M.Beattie, Media Rodzina, 1998. 
2. ,,Współuzależnienie – jak przetrwać w rodzinie z osobą uzależnioną”, J. Wawerska-Kus, Wydawnictwo Edukacyjne Remedium, 2014.