Leczenie uzależnień: czy psychoterapeuta może stać się Twoim dobrym przyjacielem?

W zasadzie jedyną skuteczną metodą walki z uzależnieniem jest podjęcie leczenia, które zwykle opiera się na terapiach grupowych oraz indywidualnych z terapeutą. Mimo że zwykle proces terapeutyczny jest długotrwały i wymaga zaangażowania ze strony chorego, działania podjęte w odpowiednim czasie pozwalają osiągnąć zadowalające efekty. Dziś odpowiadamy na pytanie, czy psychoterapeuta może stać się najlepszym przyjacielem człowieka. Zapraszamy do lektury!

• Psychoterapia opiera się na spotkaniach indywidualnych oraz grupowych z terapeutą, w trakcie których chory opowiada o swoich trudnościach, przeżyciach, doświadczeniach. 
• Niezbędnym warunkiem powodzenia procesu terapeutycznego jest nawiązanie szczególnej więzi między pacjentem a psychoterapeutą, która jest świadomie wykorzystywana jako jedna z podstawowych metod leczenia. 

Psychoterapia uzależnienia 

Proces leczenia uzależnienia jest zwykle złożony i składa się z kilka etapów. Pierwszym z nich jest wzbudzenie motywacji w osobie uzależnionej do podjęcia leczenia. Pacjent, który jest zmotywowany do terapii uzależnień, lepiej przechodzi cały proces terapeutyczny, ponieważ rozumie własną sytuację i zdaje sobie sprawę z tego, że jest uzależniony. Leczenie uzależnienia polega na stosowaniu kilku terapii jednocześnie, które wzajemnie się uzupełniają. W pierwszej fazie następuje duży nacisk na uświadomienie pacjentowi istnienia problemu oraz jego skali w odniesieniu do różnych stref życia. Jeżeli chory będzie tego świadomy, to również będzie gotowy do tego, by zająć się przyczynami swojego uzależnienia i wprowadzeniem zmian w poszczególnych sferach życia. 

Leczenia uzależnienia często opiera się na terapii grupowej. Uczestnicy takiej terapii wspólnie pracują pod opieką psychoterapeuty, dzielą się swoimi doświadczeniami, udzielają sobie nawzajem tzw. informacji zwrotnych. Oprócz terapii grupowej ważną rolę w leczeniu odgrywają rozmowy indywidualne z terapeutą. Podczas nich chory opowiada o trapiących go problemach, tych sprawach, o których z różnych względów nie chce rozmawiać podczas zajęć grupowych. 

Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że żadna, nawet najlepsza terapia, nigdy nie działa sama. Aby mogła zakończyć się sukcesem, potrzebny jest duży wkład pracy nad sobą, a także współpraca z kadrą terapeutyczną. 

Więcej na temat psychoterapii alkoholizmu dowiesz się z naszego artykułu: Jak wygląda leczenie alkoholizmu w ośrodku leczenia uzależnień?

Psychoterapueta – czy może być Twoim dobrym przyjacielem w trakcie leczenia uzależnień? 

Na początku należy jasno sobie powiedzieć, że relacja terapeutyczna nie jest przyjaźnią w dosłownym rozumieniu tego słowa. Wynika to z jednego prostego powodu – otóż pacjent i psychoterapeuta zwykle nie mają ze sobą kontaktu poza ośrodkiem lub poza terapią ambulatoryjną, czyli tzw. dochodzącą. To jednak nie znaczy, że między psychoterapeutą a chorym nie może wykształcić się silna więź w trakcie terapii. Wiele osób po prostu nie ma nikogo bliskiego, z kim mogłaby otwarcie porozmawiać o swoich problemach, a taką funkcję może pełnić właśnie terapeuta. 

Nawiązanie szczególnej relacji terapeutycznej między uzależnionym a terapeutą 

Relacja między uzależnionym, a terapeutą służy procesowi leczenia i jest uznawana za najważniejszy element doświadczenia w trakcie terapii. Osiągnięcie abstynencji możliwe jest właśnie dzięki nawiązaniu dobrej współpracy z terapeutą, która opiera się na wzajemnym zaufaniu i realizowaniu wspólnych celów. Relacja terapeutyczna nie powstaje sama z siebie, ale musi być tworzona i podtrzymywana w trakcie terapii. Dobrze ukształtowana daje pacjentowi poczucie bezpieczeństwa, chęć zaangażowania się w swój proces psychoterapeutyczny. Cechuje ją szacunek i wzajemne zaufanie. 

Rozmowa z psychoterapeutą a przyjacielem w trakcie odwyku – podobieństwa i różnice 

Zarówno rozmowa z przyjacielem, jak i z terapeutą są nieocenione w trakcie leczenia uzależnień, ale są między nimi pewne różnice, o których warto zdawać sobie sprawę. Przede wszystkim terapeuta to osoba o kwalifikacjach, która jest przeszkolona do tego, aby słuchać bez osądzania i pomagać. Relacja z terapeutą nie jest też pełna ,,lukru” – taka osoba na pewno nie będzie głaskała po głowie, mówiąc że nic się nie stało. Terapeuta jest neutralny i obiektywny. Nie przyjmuje stron (mamy, męża, siostry), bo nie jest emocjonalnie uwikłany. Przyjaciel natomiast jest bardziej skłonny do zajmowania stanowiska, oferowania swoich opinii czy rad nawet, gdy się o to nie prosi. Terapeuci mają za sobą lata przebytych szkoleń i zaawansowanej wiedzy na temat ludzkich zachowań, mechanizmów uzależnienia, jakim jest choćby mechanizm iluzji i zaprzeczenia. Ponadto relacja terapeutyczna ma wyraźne granice, a rozmowa z przyjacielem nie. Terapeuta jest również zobowiązany do przestrzegania kodeksu zawodowego oraz obowiązków w nim zawartych, co powinno być zakomunikowane na początku współpracy. Przykładem może tu być np. ,,obowiązek ostrzegania”, gdy pacjent stanowi zagrożenie dla czyjegoś życia. 

Dobry terapeuta to osoba, która pomoże Ci wyjść na prostą, zmienić swoje życie, ale pod warunkiem, że sam tego chcesz. 

Źródła:

1. ,,Etapy zmiany w terapii uzależnień”, Gerard J. Connors, Carlo C. DiClemente, Mary Marden Velasquez, Dennis M. Donovan, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015. 
2. ,,Psychologiczna terapia uzależnienia od alkoholu” , Peter M. Monti, David B. Abrams, Ronald M. Kadden, Ned L. Cooney, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości,1994.
3. ,,Wzmacnianie motywacji do zmiany w terapii nadużywania substancji’, William R.Miller, PARPAMEDIA. Wydawnictwo Edukacyjne, Warszawa 2009.