Terapia uzależnień – dla kogo, na czym polega i jaki jest jej cel?

W zasadzie jedynym skutecznym sposobem na zatrzymanie rozwoju alkoholizmu, narkomanii, lekomanii, seksoholizmu czy innych nałogów jest terapia uzależnień, znana powszechnie jako leczenie odwykowe. W niniejszym wpisie przybliżymy, na czym polega terapia uzależnień, do kogo jest skierowana i jak jest jej główny cel. Zapraszamy do lektury.

Czym jest i jaki jest cel terapii uzależnień?

Terapia uzależnień to główna forma leczenia w przypadku osób borykających się z różnego typu nałogami. Alkoholizm czy każde inne uzależnienie to choroba postępująca, którą najzwyczajniej w świecie trzeba leczyć. Terapia uzależnień opiera się na różnych oddziaływaniach psychoterapeutycznych. Ma na celu przede wszystkim spowodować, aby pacjent zaprzestał wykonywania destrukcyjnego działania (nałogowego picia alkoholu, zażywania substancji psychoaktywnych, nałogowego hazardu etc.). Ponadto proces ten ma prowadzić do zredukowania szkodliwych skutków nałogu oraz umożliwić choremu powrót do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.

Na czym polega terapia uzależnień?

Na terapię leczenia uzależnień składają się następujące elementy: wykłady teoretyczne służące zdobyciu podstawowej wiedzy na temat choroby alkoholowej czy innych uzależnień, ich przebiegu, faz itp., spotkania grupowe (tzw. terapia grupowa), które mają na celu pomóc choremu utożsamić się z innymi osobami borykającymi się z tym samym problemem. Bardzo ważnym elementem całego procesu leczenia uzależnień jest korzystanie z doświadczeń psychoterapeutów i psychologów. Podczas pobytu w ośrodku pracuje się również nad emocjami, relacjami interpersonalnymi, asertywnością, nawrotami choroby itp.

Najlepsze efekty przynosi terapia prowadzona stacjonarnie w ośrodku zamkniętym, podczas której pacjent przebywa w placówce 24 godziny na dobę przez okres kilku tygodni. Jednak ze względu na złożoność choroby psychoterapeuci zalecają – po zakończeniu terapii zamkniętej – podjąć leczenie ambulatoryjne, które ma przeciwdziałać nawrotom choroby.

Dlaczego terapia stacjonarna jest lepsza niż dochodząca (ambulatoryjna)?

Największą zaletą terapii stacjonarnej jest to, że daje ona możliwość całkowitego odcięcia się od bodźców zewnętrznych, co może mieć decydujący wpływ na powodzenie całego procesu leczenia. W grupie osób przebywających na terapii zamkniętej wytwarza się specyficzna więź, która pozwala w atmosferze wsparcia, akceptacji i współodczuwania zmierzyć się każdemu z pacjentów ze swoją bezradnością wobec problemu, co jest fundamentem w procesie leczenia uzależnień. Terapia ambulatoryjna, pomimo iż kusi możliwością podjęcia leczenia z utrzymaniem rytmu życia prowadzonego do tej pory, nie nadaje się dla wszystkich osób, choć nie jest zbędna. Zalecana jest głównie jako forma kontynuowania leczenia (proces “dalszego zdrowienia”) lub w przypadku osób przeżywających nawrót choroby.

Jak nakłonić osobę uzależnioną do podjęcia leczenia?

Pierwszym i zarazem najważniejszym krokiem w leczeniu zarówno alkoholizmu, jak i innych uzależnień, jest uświadomienie sobie problemu. Niestety, wiele osób ma trudności z tym, aby przyznać się przed samym sobą i bliskimi do nałogu. Dzieje się tak, ponieważ psychologiczne mechanizmy uzależnienia uniemożliwiają realną ocenę problemu. Zdarza się, że uzależniony broni swojego nałogu, przenosząc odpowiedzialność za swoje picie na innych. Z drugiej strony pojawiają się też momenty kryzysowe (złe samopoczucie, poczucie winy, wypadek), kiedy można podjąć skuteczne próby nakłaniania do podjęcia leczenia. Wówczas bardzo ważną rolę odgrywa rodzina i bliscy uzależnionego, którzy często są jedyną szansą na to, aby chory podjął odwyk. Największą motywacją do podjęcia leczenia najczęściej jest żona/mąż i dzieci. To, co te osoby mają do powiedzenia, z reguły ma największe znaczenie dla chorego. Ważne jest, aby bliscy osoby uzależnionej dobrze rozumiały przebieg choroby, bo tylko to pozwala odsunąć agresję i skupić się na motywowaniu do leczenia, które daje szansę na wygranie z nałogiem. Pomocne w tym są specjalne konsultacje rodzinne, które mają na celu wprowadzić członków rodziny w proces terapii odwykowej oraz zapoznać ich z mechanizmami choroby.

Pamiętaj, uzależnienie jest chorobą całej rodziny!

Źródła:

1. ,,Integracyjna psychoterapia uzależnień. Teoria i praktyka”, J. Mellibruda, Instytut Psychologii Zdrowia, 2006. 
2. ,,Uzależnienia w praktyce klinicznej: zagadnienia diagnostyczne’’, J. Skála, Państ. Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1966.