Nawrót choroby alkoholowej – co robić?

Nawet po najbardziej skutecznej terapii odwykowej alkoholik może wrócić do picia. Ryzyko nawrotu jest wpisane w tę chorobę i wcale nie oznacza to, że leczenie było nieskuteczne. U niektórych alkoholików nawroty pojawiają się dość często – okresy abstynencji występują naprzemiennie z okresami picia. Innym alkoholikom udaje się utrzymać abstynencję nawet przez kilka lat. Dziś wyjaśniamy, co to jest nawrót choroby alkoholowej i jakie są jego sygnały ostrzegawcze. Czy każda osoba uzależniona doświadcza nawrotów picia i jak sobie z nimi radzić? Zapraszamy do lektury.

 

• Uzależnienie od alkoholu jest chorobą nawrotową. Nawroty choroby alkoholowej są zwykle nieodłącznym elementem procesu zdrowienia.
• Utrzymywanie abstynencji jest możliwe dzięki wczesnemu wykryciu sygnałów ostrzegawczych zapowiadających proces nawrotu picia.
• Jeśli czujemy, że sami nie damy sobie rady wytrwać w trzeźwości, pomocy możemy szukać w ośrodkach leczenia uzależnień. Zatrudnieni tam specjaliści chętnie udzielą niezbędnego wsparcia. 

Co to jest nawrót choroby alkoholowej? Definicja pojęcia

Alkoholizm stanowi długotrwałą chorobę, wymagającą ciągłej walki od osoby uzależnionej, nawet po zakończeniu terapii. Proces ten trwa do końca życia i często charakteryzuje się naprzemiennymi okresami abstynencji oraz powrotami do picia. Mimo to, wielu pacjentom udaje się utrzymać trzeźwość, czasami nawet przez kilkanaście lat.

Nawrót choroby alkoholowej w skrócie można określić jako powrót do starych wzorców funkcjonowania, które w efekcie prowadzą do powrotu do picia. Ten proces jest związany z powróceniem do aktywnej fazy alkoholowej. Nawrót choroby alkoholowej nie jest czymś, co wydarza się nagle i nieoczekiwanie. Jest to proces, który ma swoje fazy. Skłonność do nawrotów alkoholowych jest naturalnym etapem procesu zdrowienia. 

 

Fazy nawrotu choroby alkoholowej 

Nawroty choroby alkoholowej są możliwe u każdej osoby uzależnionej, nawet tych, którzy aktywnie angażują się w proces terapeutyczny, intensywnie pracują nad sobą i wyrażają silne pragnienie zmian w swoim życiu. W przypadku nawrotu alkoholowego wyróżnia się kilka faz: 

Faza pierwsza

Pierwszą fazę nawrotu choroby alkoholowej charakteryzuje zmiana samopoczucia, lęk, niepewność, rozdrażnienie. Sposób myślenia i emocje alkoholika zaczynają przypominać te z czasów picia. Na tym etapie osoba uzależniona może przestać przykładać się do terapii, opuszczać meetingi. Pogarsza się samopoczucie, pojawiają się bóle głowy i zwiększony stres. 

Faza druga

Dla tej fazy nawrotu choroby alkoholowej charakterystyczne jest zaprzeczanie. Chory zaczyna działać impulsywnie, nie mówi innym o swoich problemach, jest skryty, izoluje się. Mogą pojawić się stany depresyjne oraz brak motywacji. 

Faza trzecia 

Jest to moment utraty zdolności do działania, demobilizacji i poczucia klęski. Na tym etapie alkoholik ma wrażenie, że nic mu nie wychodzi, a jego działania są pozbawione sensu. Mogą pojawić się zaburzenia snu i odżywiania. 

Faza czwarta 

Ostatnia, czwarta faza to moment całkowitej utraty kontroli nad swoim zachowaniem.  Ostatni etap jest poprzedzony silnym głodem alkoholowym, z którym osoba nie radzi sobie. Chory przestaje uczęszczać na terapię, przestaje mu zależeć na trzeźwości i zaczyna myśleć o piciu kontrolowanym. Może odnowić kontakty, z osobami, z którymi wcześniej pił, uczęszczać w miejsca, w których pojawiał się alkohol. Na tym etapie alkoholik zaczyna zaniedbywać swoje obowiązki i to zwykle w tym momencie dochodzi do złamania abstynencji. 

Dlaczego alkoholicy wracają do picia po wielu latach abstynencji?

Alkoholicy często wracają do picia po wielu latach abstynencji z powodu stopniowego lekceważenia swojego leczenia. Proces ten zazwyczaj rozpoczyna się od rzadszych wizyt na spotkaniach grupy wsparcia. Osoba uzależniona może zacząć wierzyć, że jest w stanie radzić sobie samodzielnie, myśląc, że problem alkoholizmu został już rozwiązany. Z biegiem czasu, taka osoba może całkowicie porzucić leczenie i zmienić swoje myślenie o uzależnieniu, co prowadzi do nawrotu choroby i ponownego sięgania po alkohol.

Objawy nawrotu choroby alkoholowej 

Zmiany w zachowaniu fizycznym:

• drżenie ciała, potliwość, bezsenność, uczucie ,,suszenia”, chęć wypicia alkoholu, niepokój, różne bóle bez określonej przyczyny, utrata apetytu, sny o alkoholu;

Zmiany w zachowaniu psychicznym:

• uczucie napięcia i rozdrażnienia, zwiększony niepokój, lęki, huśtawki emocjonalne, przygnębienie, poczucie monotonii, nasilenie niezadowolenia z życia, poczucie bezsilności i bezradności, użalanie się nad sobą; 

Zmiany w sposobie zachowania:

• szukanie kontaktu z innymi alkoholikami, opuszczanie terapii i meetingów, zerwanie kontaktu z chorymi, coraz większa liczba konfliktów z ludźmi, wzmożona podejrzliwość, nieufność, odrzucanie pomocy innych osób; 

Zmiany w sferze prywatnej i zawodowej:

• zaniedbywanie codziennych obowiązków, izolowanie się od bliskich, powracanie do takiego trybu życia, który prowadził do picia. 

Wyzwalacze a nawroty w chorobie alkoholowej 

Nawrót alkoholizmu poprzedzony jest wyzwalaczami, które wywołują uczucie głodu alkoholowego. Dzieli się je na wyzwalacze zewnętrzne oraz wyzwalacze wewnętrzne.

Do wyzwalaczy wewnętrznych zaliczamy emocje, które wzmagają uczucie głodu alkoholowego. Są to m.in. smutek, irytacja, lęk, frustracja, niepokój, poczucie winy, samotność, ale także podekscytowanie, poczucie szczęścia, nadmierna pewność siebie.

Do wyzwalaczy zewnętrznych należą określone miejsca, osoby i zachowania, które wyzwalają uczucie głodu alkoholowego. Przykładowo, jeśli ktoś pił z kolegami w każdą sobotę w konkretnym barze, to tymi wyzwalaczami będą te osoby, ten bar i każda sobota. 

Według badania COBOS na temat konsumpcji alkoholu w Polsce z 2019 roku prawie 75% osób, które czasami piją alkohol, najczęściej robią to w swoim domu. Tylko 9% preferuje picie w pubach lub barach, a 8% w restauracjach. Zaledwie 4% z tych, którzy nie unikają alkoholu, twierdzi, że najczęściej piją na świeżym powietrzu, a 5% wskazuje na inne, różne miejsca. [źródło:https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_151_19.PDF, dostęp 27.12.2023]

źródło: cbos.pl

Ile trwa nawrót choroby alkoholowej?

Nawrót choroby alkoholowej jest procesem. Nie jest czymś, co dzieje się nagle i nieoczekiwanie. Można go przewieźć, pod warunkiem, że w porę zauważy się sygnały ostrzegawcze zapowiadające nawrót picia. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że im dłużej trwa nawrót choroby alkoholowej, tym bardziej nasilają się zachowania z czasu nałogu i tym samym więcej wysiłku trzeba włożyć, by przerwać ten proces. 

Czy każdy alkoholik doświadcza nawrotu picia?

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Warunkiem wystąpienia nawrotu choroby alkoholowej jest wprowadzenie przez osobę uzależnioną zmian w zachowaniu mających na celu trzeźwienie. Nie wszyscy uzależnieni decydują się na leczenie alkoholizmu i próbę wytrwania w trzeźwości – w przypadku tych osób nie mówi się o nawrotach.

Głód alkoholowy a nawrót choroby alkoholowej

Głód alkoholowy to bezpośredni wynik długotrwałego i nadmiernego spożywania alkoholu etylowego, prowadzącego do ciągów alkoholowych, które są trudne do przerwania. Gdy osoba uzależniona próbuje nagle przerwać picie, często doświadcza intensywnych objawów głodu alkoholowego. 

Jak radzić sobie z nawrotem choroby alkoholowej? 

Wiele osób zadaje sobie pytanie, jak pomóc alkoholikowi w nawrocie. Aby zachować trzeźwość, przede wszystkim trzeba unikać kontaktu z wyzwalaczami na tyle, na ile jest to możliwe. Unikanie sytuacji ryzykownych sprzyja wypieraniu myśli o alkoholu. Po prostu trzeba unikać miejsc, osób, zachowań, które bezpośrednio związane są z piciem i mogą uruchomić głód alkoholowy.  

W kontekście radzenia sobie lub zapobiegania nawrotom choroby alkoholowej bardzo pomocne jest uczestnictwo w różnych formach terapii, warsztatach oraz treningach zapobiegania nawrotom uzależnienia, np. treningi asertywności. Pomocne mogą okazać się także konsultacje psychiatryczne lub psychologiczne. W profesjonalnym ośrodku leczenia uzależnień można też poznać historię pacjentów, które będą stanowić wsparcie w walce z uzależnieniem i motywować, aby zachować abstynencję na wypadek nawrotu uzależnienia. 

Ważnym elementem zapobiegania jest nabywanie umiejętności rozpoznawania nawrotu i jego sygnałów ostrzegawczych na zajęciach grupowych i terapii indywidualnej Wczesne rozpoznanie nawrotu daje większe szanse na poradzenie sobie z nim.  Specjaliści udzielą także rad jak skutecznie odmówić alkoholu po terapii, by nie wrócić do picia.

Jak nie dopuścić do nawrotu uzależnienia od alkoholu? Plan zapobiegania nawrotom – HALT

Dobrą wskazówką w trzeźwieniu jest program HALT. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów (Hungry – głodny, Angry – rozzłoszczony, Lonely – samotny, Tired – zmęczony). Występowanie każdego z tych stanów naraża osobę uzależnioną na złamanie abstynencji i w efekcie nawrót choroby alkoholowej. W procesie zdrowienia ważne jest zatem, aby unikać każdego ze stanów, składających się na nazwę programu:

• unikaj uczucia głodu;
• unikaj rozdrażnienia;
• unikaj samotności;
• unikaj zmęczenia. 

Unikając głodu, złości, samotności i zmęczenia, alkoholik tak naprawdę unika jednego – głodu alkoholowego. 

Więcej na temat wytrwania w trzeźwości po zakończeniu odwyku przeczytasz w artykule: Co robić, by nie wrócić do picia alkoholu. 

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Jak rozpoznać nawrót choroby alkoholowej?

Rozpoznanie nawrotu choroby alkoholowej może być kluczowe dla zapobiegania dalszemu rozwojowi nałogu. Najczęstsze sygnały ostrzegawcze to trudności z koordynacją fizyczną, które mogą prowadzić do częstych wypadków. Ponadto, osoba może zacząć użalać się nad sobą, co jest sygnałem obniżonej samooceny i braku radzenia sobie z emocjami. Myśli o powrocie do kontrolowanego picia również są znaczącym sygnałem ostrzegawczym, gdyż sugerują iluzję kontroli nad nałogiem. Świadome kłamstwa mogą wskazywać na próby ukrycia problemu, a całkowita utrata zaufania do siebie może świadczyć o głębokim kryzysie, który często towarzyszy nawrotom choroby alkoholowej.

Co może spowodować nawrót choroby alkoholowej?

Nawrót w chorobie alkoholowej może być wywołany zarówno przez czynniki wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Wewnętrzne przyczyny nawrotu mogą obejmować emocjonalne stany takie jak stres czy smutek, które alkoholik wcześniej próbował łagodzić za pomocą alkoholu. Z drugiej strony, czynniki zewnętrzne takie jak określone miejsca, osoby czy specyficzne sytuacje, mogą wywoływać skojarzenia z czasami, kiedy uzależniona osoba piła alkohol, co z kolei może prowokować nawrót.

Jak zapobiegać nawrotom picia?

Ważnym aspektem zapobiegania nawrotom choroby alkoholowej jest rozwijanie umiejętności dostrzegania nawet najbardziej subtelnych oznak nawrotu oraz budowanie i wzmacnianie poczucia własnej efektywności. Zdolność do wczesnego identyfikowania sygnałów ostrzegawczych zwiększa szanse na skuteczne radzenie sobie z sytuacją nawrotu.

Po jakim czasie mija ochota na alkohol?

Z czasem, mimo że głód alkoholowy może nadal się pojawiać, objawy odstawienne stają się łagodniejsze. Jednak dla osoby uzależnionej, każde, nawet jednorazowe spożycie alkoholu, wiąże się z dużym ryzykiem nawrotu choroby. Scenariusze wyjścia z nałogu są indywidualne i różnią się w każdym przypadku.

Co zrobić żeby raz na zawsze rzucić picie?

Aby skutecznie i trwale rzucić picie, kluczowe jest poddanie się terapii. Leczenie uzależnienia to proces złożony i wymagający czasu, który powinien odbywać się w odpowiednich warunkach z wsparciem specjalistów oraz bliskich. Równie istotna jest szczera determinacja i chęć zmiany ze strony samego alkoholika.

Zapoznaj się również z powiązanymi wpisami z naszego bloga:

• Jak przerwać cug alkoholowy?
• Jak przygotować się do terapii leczenia uzależnień
• Odwyk alkoholowy – prywatnie czy na NFZ?
• Czy sam detoks wystarczy, aby wyjść z alkoholizmu?

Źródła:

1. ,,Na zdrowie. Jak poradzić sobie z uzależnieniem od alkoholu”, Bohdan T. Woronowicz, Media Rodzina, 2008.
2. ,,Jak wytrwać w trzeźwości. Poradnik zapobiegania nawrotom choroby”, Terence T. Gorski, Merlene Miller, AKURACIK, 1995. 
3. Komunikat z badań CBOS “ Konsumpcja alkoholu w Polsce” https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_151_19.PDF