Nawrót choroby alkoholowej – co robić?

Nawet po najbardziej skutecznej terapii odwykowej alkoholik może wrócić do picia. Nawroty są wpisane w tę chorobę i wcale nie oznacza to, że leczenie było nieskuteczne. U niektórych alkoholików nawroty pojawiają się dość często – okresy abstynencji występują naprzemiennie z okresami picia. Innym alkoholikom udaje się utrzymać abstynencję nawet przez kilka lat. Dziś wyjaśniamy, co to jest nawrót choroby alkoholowej i jakie są jego sygnały ostrzegawcze. Czy każda osoba uzależniona doświadcza nawrotów picia i jak sobie z nimi radzić? Zapraszamy do lektury.

• Uzależnienie od alkoholu jest chorobą nawrotową. Nawrót choroby alkoholowej jest zwykle nieodłącznym elementem procesu zdrowienia.
• Utrzymywanie abstynencji jest możliwe dzięki wczesnemu wykryciu sygnałów ostrzegawczych zapowiadających nawrót picia.
• Jeśli czujemy, że sami nie damy sobie rady wytrwać w trzeźwości, pomocy możemy szukać w ośrodkach leczenia uzależnień. Zatrudnieni tam specjaliści chętnie udzielą niezbędnego wsparcia. 

Co to jest nawrót choroby alkoholowej? Definicja pojęcia

Nawrót choroby alkoholowej w skrócie można określić jako powrót do starych wzorców funkcjonowania, które w efekcie prowadzą do powrotu do picia. Nawrót choroby alkoholowej nie jest czymś, co wydarza się nagle i nieoczekiwanie. Jest to proces, który ma swoje fazy. Skłonność do nawrotów alkoholowych jest naturalnym etapem procesu zdrowienia. 

 

Fazy nawrotu choroby alkoholowej 

Nawrót alkoholizmu przebiega w kilku fazach:

Faza pierwsza

Pierwszą fazę nawrotu choroby alkoholowej charakteryzuje zmiana samopoczucia, lęk, niepewność, rozdrażnienie. Sposób myślenia i emocje alkoholika zaczynają przypominać te z czasów picia. Na tym etapie osoba uzależniona może przestać przykładać się do terapii, opuszczać meetingi. 

Faza druga

Dla tej fazy nawrotu charakterystyczne jest zaprzeczanie. Chory zaczyna działać impulsywnie, nie mówi innym o swoich problemach, jest skryty, izoluje się. Mogą pojawić się stany depresyjne oraz brak motywacji. 

Faza trzecia 

Jest to moment utraty zdolności do działania, demobilizacji i poczucia klęski. Na tym etapie alkoholik ma wrażenie, że nic mu nie wychodzi, a jego działania są pozbawione sensu. Mogą pojawić się zaburzenia snu i odżywiania. 

Faza czwarta 

Ostatnia, czwarta faza to moment całkowitej utraty kontroli nad swoim zachowaniem. Chory przestaje uczęszczać na terapię, przestaje mu zależeć na trzeźwości i zaczyna myśleć o piciu kontrolowanym. Może odnowić kontakty, z osobami, z którymi wcześniej pił, uczęszczać w miejsca, w których pojawiał się alkohol. Na tym etapie alkoholik zaczyna zaniedbywać swoje obowiązki i to zwykle w tym momencie dochodzi do złamania abstynencji. 

Objawy nawrotu choroby alkoholowej 

Zmiany w zachowaniu fizycznym:

• drżenie ciała, potliwość, bezsenność, uczucie ,,suszenia”, chęć wypicia alkoholu, niepokój, różne bóle bez określonej przyczyny, utrata apetytu, sny o alkoholu;

Zmiany w zachowaniu psychicznym:

• uczucie napięcia i rozdrażnienia, zwiększony niepokój, lęki, huśtawki emocjonalne, przygnębienie, poczucie monotonii, nasilenie niezadowolenia z życia, poczucie bezsilności i bezradności, użalanie się nad sobą; 

Zmiany w sposobie zachowania:

• szukanie kontaktu z innymi alkoholikami, opuszczanie terapii i meetingów, zerwanie kontaktu z chorymi, coraz większa liczba konfliktów z ludźmi, wzmożona podejrzliwość, nieufność, odrzucanie pomocy innych osób; 

Zmiany w sferze prywatnej i zawodowej:

• zaniedbywanie codziennych obowiązków, izolowanie się od bliskich, powracanie do takiego trybu życia, który prowadził do picia. 

Wyzwalacze a nawroty w chorobie alkoholowej 

Nawrót alkoholizmu poprzedzony jest wyzwalaczami, które wywołują uczucie głodu alkoholowego. Dzieli się je na wyzwalacze zewnętrzne oraz wyzwalacze wewnętrzne.

Do wyzwalaczy wewnętrznych zaliczamy emocje, które wzmagają uczucie głodu alkoholowego. Są to m.in. smutek, irytacja, lęk, frustracja, niepokój, poczucie winy, samotność, ale także podekscytowanie, poczucie szczęścia, nadmierna pewność siebie.

Do wyzwalaczy zewnętrznych należą określone miejsca, osoby i zachowania, które wyzwalają uczucie głodu alkoholowego. Przykładowo, jeśli ktoś pił z kolegami w każdą sobotę w konkretnym barze, to tymi wyzwalaczami będą te osoby, ten bar i każda sobota. 

Ile trwa nawrót choroby alkoholowej?

Nawrót choroby alkoholowej jest procesem. Nie jest czymś, co dzieje się nagle i nieoczekiwanie. Można go przewieźć, pod warunkiem, że w porę zauważy się sygnały ostrzegawcze zapowiadające nawrót picia. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że im dłużej trwa nawrót choroby alkoholowej, tym bardziej nasilają się zachowania z czasu nałogu i tym samym więcej wysiłku trzeba włożyć, by przerwać ten proces. 

Czy każdy alkoholik doświadcza nawrotu picia?

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Warunkiem wystąpienia nawrotu choroby alkoholowej jest wprowadzenie przez osobę uzależnioną zmian w zachowaniu mających na celu trzeźwienie. Nie wszyscy uzależnieni decydują się na leczenie alkoholizmu i próbę wytrwania w trzeźwości – w przypadku tych osób nie mówi się o nawrotach.

Jak radzić sobie z nawrotem choroby alkoholowej? 

Wiele osób zadaje sobie pytanie, jak pomóc alkoholikowi w nawrocie. Aby zachować trzeźwość, przede wszystkim trzeba unikać kontaktu z wyzwalaczami na tyle, na ile jest to możliwe. Unikanie sytuacji ryzykownych sprzyja wypieraniu myśli o alkoholu. Po prostu trzeba unikać miejsc, osób, zachowań, które bezpośrednio związane są z piciem. 

W kontekście radzenia sobie z nawrotem choroby alkoholowej bardzo pomocne jest uczestnictwo w różnych formach terapii, warsztatach oraz treningach zapobiegania nawrotom uzależnienia, np. treningi asertywności. Pomocne mogą okazać się także konsultacje psychiatryczne lub psychologiczne. 

Ważnym elementem zapobiegania jest nabywanie umiejętności rozpoznawania nawrotu i jego sygnałów ostrzegawczych. Wczesne rozpoznanie nawrotu daje większe szanse na poradzenie sobie z nim. 

Plan zapobiegania nawrotom – HALT

Dobrą wskazówką w trzeźwieniu jest program HALT. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów (Hungry – głodny, Angry – rozzłoszczony, Lonely – samotny, Tired – zmęczony). Występowanie każdego z tych stanów naraża osobę uzależnioną na złamanie abstynencji i w efekcie nawrót choroby alkoholowej. W procesie zdrowienia ważne jest zatem, aby unikać każdego ze stanów, składających się na nazwę programu:

• unikaj uczucia głodu;
• unikaj rozdrażnienia;
• unikaj samotności;
• unikaj zmęczenia. 

Unikając głodu, złości, samotności i zmęczenia, alkoholik tak naprawdę unika jednego – głodu alkoholowego. 

Więcej na temat wytrwania w trzeźwości po zakończeniu odwyku przeczytasz w artykule: Co robić, by nie wrócić do picia alkoholu. 

Źródła:

1. ,,Na zdrowie. Jak poradzić sobie z uzależnieniem od alkoholu”, Bohdan T. Woronowicz, Media Rodzina, 2008.
2. ,,Jak wytrwać w trzeźwości. Poradnik zapobiegania nawrotom choroby”, Terence T. Gorski, Merlene Miller, AKURACIK, 1995.