Jak postępować z alkoholikiem. Zasady

Nadużywanie alkoholu i jego skutki mogą stać się bardzo ważnym problemem nie tylko dla osoby, która pije, ale i dla całej rodziny. Nałóg prowadzi do stopniowej destrukcji zdrowia, życia zawodowego i rodzinnego. Jak pomóc alkoholikowi wyjść z nałogu, co robić, a czego się wystrzegać. Osobie uzależnionej od alkoholu nie można pobłażać ani tym bardziej roztaczać nad nią swojego parasola ochronnego, jednocześnie należy pamiętać o tym, że wsparcie i zrozumienie mechanizmów choroby alkoholowej są kluczowe w postępowaniu z alkoholikiem.  

• Artykuł porusza zagadnienie postępowania z osobami uzależnionymi od alkoholu, podkreślając, że jego nadużywanie stanowi poważny problem nie tylko dla samego alkoholika, ale i jego rodziny.
• Postępowanie z alkoholikiem opiera się na zrozumieniu mechanizmów choroby alkoholowej oraz unikaniu zachowań, takich jak pobłażanie, ukrywanie problemu czy przejmowanie odpowiedzialności za alkoholika.
• Alkoholik musi sam dojść do wniosku, że potrzebuje leczenia, ale rola bliskich jest w tym wypadku bardzo ważna – muszą go wspierać w tej decyzji oraz dostarczyć informacji o skutecznych metodach leczenia.   

Ile alkoholu piją Polacy?

Zanim przejdziemy do omówienia właściwego tematu artykułu, czyli Jak postępować z alkoholikiem, przyjrzyjmy się bliżej statystykom na temat picia. Konsumpcja alkoholu w Polsce to istotny element życia społecznego Według raportu [Wzory konsumpcji alkoholu w Polsce. Raport z badań kwestionariuszowych 2020 r., Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, https://www.parpa.pl/images/wzorykonsumpcji_2020.pdf, dostęp: 23.11.2023] spożycie alkoholu różni się w zależności od płci i grup wiekowych. Na przykład, do najczęściej wypijanych alkoholów należy piwo. Konsumpcja piwa jest częstsza wśród mężczyzn, podczas gdy kobiety częściej sięgają po wino. Mężczyźni piją alkohol niemal trzykrotnie częściej niż kobiety. Około 8% osób spożywających alkohol robi to codziennie lub prawie codziennie. Blisko jedna trzecia z nich sięga po napoje procentowe minimum raz w tygodniu, a 3 na każdych 10 konsumentów spożywa je co najmniej raz miesięcznie. Regularne, codzienne picie alkoholu jest uznawane za wskaźnik niebezpiecznego wzorca, który może prowadzić do uzależnienia. 

źródło: opracowanie własne na podstawie badań PARPA

Diagram opiera się na badaniach PARPA przeprowadzonych w Polsce w latach 2000 oraz 2021. Z przeprowadzonych badań wynika, że najbardziej lubimy piwo, a jego spożycie w 2021 roku wynosiło 97,1 l na 1 mieszkańca Polski. Dla porównania w 2000 roku konsumpcja piwa wynosiła 66,9 l na osobę. W przypadku alkoholi spirytusowych liczba ta też uległa podwojeniu.

Jak NIE postępować z alkoholikiem?

Walka bliskiego z uzależnieniem od alkoholu jest niemałym problemem. Osoby z najbliższego otoczenia alkoholików bardzo często nie wiedzą, jak powinni postępować z takimi osobami. Zwykle żona alkoholika boi się przyznać przed samą sobą i otoczeniem, że nie daje sobie rady z życiem, że mąż nałogowo pije, a ona nie potrafi mu pomóc. Nieświadomie postępuje tak, że jej działanie – zamiast pomagać – szkodzi. Robienie mu awantur, gdy wrócił później z pracy pijany, przeszukiwanie jego szafek i wylewanie znalezionego alkoholu, powtarzanie do znudzenia tych samych formułek nic nie wnosi, a wręcz przeciwnie – powoduje, że zaczyna on pić więcej i więcej. Nic nie da również chowanie alkoholu, bo będzie wymyślał kolejne kryjówki. Sprawdzanie ilości wypijanego alkoholu też się nie sprawdzi, bo tak naprawdę nie da się przewidzieć kiedy, gdzie i ile pił. Alkoholik powinien być świadomy konsekwencji swojego picia, dlatego sprzątanie po nim, wyręczanie go w domowych obowiązkach, usprawiedliwienie jego nieobecności w pracy to odbieranie mu szansy, aby mógł na ,,własnej skórze” poczuć skutki swojego picia. Żona nie jest odpowiedzialna za alkoholizm męża, jednak swoim zachowaniem może przyczynić się do tego, że mąż zaniedba szukania pomocy. Ta sama zasada odnosi się do wszystkich bliskich osób.  Najczęściej popełniane błędy wobec osoby uzależnionej od alkoholu: 

• groźby, kłótnie, kazania;
• chowanie, wylewanie alkoholu;
• usprawiedliwianie alkoholika przed otoczeniem, ukrywanie picia – niekiedy konieczna jest tzw. terapia szokowa, będąca również dla alkoholika swego rodzaju fazą ostrzegawczą – np. utrata pracy może pomóc alkoholikowi w trzeźwym spojrzeniu na świat i konsekwencje, jakie niesie ze sobą jego choroba;
• wykonywanie za alkoholika czynności, które powinien zrobić sam;
• brak wsparcia podczas wychodzenia z nałogu (np. w trakcie terapii) – alkoholik podczas terapii uzależnień niewątpliwie potrzebuje pomocy najbliższych, nawet jeśli twierdzi inaczej. Rodzina i znajomi powinni go wówczas za wszelką cenę wspierać i dodawać otuchy). 

Jak zachowywać się w stosunku do alkoholika?

Nie ma jednej sprawdzonej zasady postępowania, która sprawi, że alkoholik przestanie z dnia na dzień pić lub zapisze się na terapię uzależnień. Alkoholik często musi sięgnąć swojego dna, by znaleźć w sobie motywację do podjęcia leczenia i docenić starania bliskiej osoby w walce o jego lepsze życie. Jak zatem należy zachowywać się wobec osoby uzależnionej? 

Przyjąć zasadę twardej miłości wobec alkoholika

Twarda miłość wobec alkoholika polega na stosowaniu zasady „ty nadużywasz alkoholu, więc ty ponosisz wszelkie konsekwencje swoich zachowań pod wpływem alkoholu”. Nie jest to łatwe, bo wiele osób żyjących na co dzień z alkoholikiem pod jednym dachem poddaje się rytmowi jego picia i popada we współuzależnienie. A tymczasem tylko forma dojrzałej miłości w stosunku do osób uzależnionych i konsekwencja działania mogą przynieść efekty. Im wcześniej najbliższe otoczenie osoby uzależnionej zacznie stosować wobec niej twarde zasady miłości, tym większa szansa, że szybciej podejmie ona leczenie.  Odstawienie alkoholu jednak z pewnością nie przyjdzie z dnia na dzień, dlatego cierpliwość jest w tym przypadku niezwykle istotna. W trudniejszych chwilach należy pamiętać o tym, że jest to jedynie faza przejściowa, całe życie nie będzie tak bowiem wyglądało. 

Okazać wsparcie, gdy alkoholik podejmuje terapię

Rodzina, w której występuje problem alkoholowy, powinna okazać odpowiednie wsparcie osobie uzależnionej podczas terapii. Jest ono niezwykle ważne w procesie wychodzenia z alkoholizmu. Nie należy próbować kogoś wyleczyć na siłę. Uzależniony sam musi zrozumieć, że jest chory i potrzebne jest mu leczenie. Choroba alkoholowa jest nieuleczalna, ale można skutecznie zahamować jej dalszy rozwój.

Poszukać pomocy terapeutycznej dla osób współuzależnionych 

U żon alkoholików stwierdza się wysokie wskaźniki zaburzeń nerwicowych i somatycznych. Osoby współuzależnione, podobnie jak sami uzależnieni, potrzebują wsparcia i pomocy. Terapia leczenia współuzależnienia, pomimo że nie jest łatwa, przyczynia się do poprawy stanu zdrowia psychicznego. Podczas takiej terapii omawiane są problemy, które powstają w codziennym życiu z osobą uzależnioną od alkoholu. Jest to szansa, by żona bądź partnerka mogła w końcu wyjść z roli ,,żony alkoholika”, nabrać dystansu i krytycyzmu. 

Jak uświadomić alkoholikowi, że jest uzależniony? 

To nie żona, matka ani siostra ma uświadomić alkoholikowi, że ma problem, a on sam musi przyznać się przed samym sobą, że jest w szponach nałogu. Bliscy mogą mu jedynie pewne sprawy unaocznić, porozmawiać z nim, wskazać konsekwencje jego picia. Alkoholik sam musi do tego dojrzeć i z własnej woli podjąć leczenie. Musi zrozumieć, że alkohol nie wpływa poprawę nastroju, jak błędnie może to postrzegać osoba uzależniona. Że problemem alkoholowym można nazwać nawet najmniejszą potrzebę napicia się alkoholu. 

Jak pomóc alkoholikowi wyjść z choroby? Leczenie alkoholizmu

Problem alkoholizmu zaczyna się objawiać dość niewinnie. Początkowo jest sporadyczne picie alkoholu, które stopniowo przechodzi w uzależnienie. Alkohol staje się nieodłącznym elementem dnia, a głód alkoholowy z czasem jest coraz to silniejszy. Objawy uzależnienia od alkoholu mogą być różne, jednak osoba, która zmaga się z opisanymi wyżej, prawdopodobnie boryka się z zaawansowaną już chorobą alkoholową. Aby świadomie leczyć alkoholizm, należy wiedzieć przede wszystkim jakie ma on podłoże i od czego się zaczęło. Niekiedy konieczna okazuje się specjalistyczna pomoc, którą zapewnić może np. ośrodek terapii uzależnień. Podjęcie terapii nie jest łatwe i najważniejsze w tym wszystkim jest wsparcie ze strony bliskich. Chorzy niekiedy decydują się również na wszywkę alkoholową. Jest ona stosowana po to, by pomóc alkoholikowi i ułatwić odstawienie alkoholu. Gdy mając wspomnianą wszywkę osoba uzależniona napije się alkoholu, pojawia się wyjątkowo złe samopoczucie, nazywane również kacem – kilkukrotnie gorsze niż zazwyczaj po wypiciu alkoholu w nadmiernych ilościach. Warto jednak mieć świadomość tego, że picie alkoholu podczas kuracji wszywką alkoholową, może zakończyć się nawet utratą życia. Zastosowanie tego rozwiązania wiąże się więc z poważnymi konsekwencjami, jeśli alkoholik jednocześnie nie odstawi używki. Nie wiesz, gdzie szukać pomocy, gdy mąż pije? Zachęcamy do lektury naszego artykułu: Alkoholizm w rodzinie – gdzie szukać pomocy.

Jak wygląda leczenie alkoholizmu w ośrodku uzależnień?

Każdy ośrodek może mieć własny program, ale zazwyczaj proces leczenia obejmuje terapię indywidualną oraz zajęcia grupowe. W terapii indywidualnej terapeuta pracuje z pacjentem, aby zrozumieć źródło uzależnienia, nauczyć go radzenia sobie ze stresem, unikania czynników wyzwalających nawrót oraz budowania zdrowych nawyków. Sesje grupowe oferują wsparcie od innych osób w podobnej sytuacji. Pacjenci uczą się od siebie nawzajem, dzielą doświadczeniami i strategiami radzenia sobie z uzależnieniem Ważnym etapem leczenia są również terapie małżeńskie oraz konsultacje członków rodziny. Warto pamiętać, że leczenie farmakologiczne nie jest metodą na szybkie wyzdrowienie z choroby alkoholowej, a jedynie może wspomagać terapię uzależnień.

Co zrobić, gdy osoba uzależniona od alkoholu nie chce się leczyć?

Powodów, dla których alkoholik nie chce się leczyć może być wiele. Zwykle niechęć do podjęcia leczenia, czy to farmakologicznego czy terapii odwykowej, wynika z tego, że osoby uzależnione mają tendencję do zaprzeczania swoim problemom (mechanizm iluzji i zaprzeczenia). Nie zdają sobie oni sprawy z powagi swojej sytuacji. Mogą uważać, że są w stanie kontrolować swoje picie lub że takie zachowanie nie wpływa negatywnie na ich życie oraz życie bliskich. Innym powodem, dla którego alkoholicy nie chcą się leczyć, jest wstyd z powodu swojego uzależnienia. Może on powstrzymywać przed szukaniem pomocy. Brak wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół, bliskich może sprawić, że osoba uzależniona czuje się osamotniona ze swoim problemem i mniej skłonna do szukania pomocy. Aby nakłonić uzależnionego do podjęcia leczenia należy przede wszystkim podejść do niego z empatią i zrozumieniem. Musimy unikać oceniania osoby chorej. Szantaż emocjonalny również nie jest wskazany. Wsparcie bliskich bywa nieocenione w leczeniu alkoholizmu. Duże znaczenie ma również edukacja oraz pokazanie konsekwencji picia. Dostarczanie informacji o skutkach uzależnienia od alkoholu oraz dostępnych metodach leczenia może pomóc osobie chorej w zrozumieniu konsekwencji swojego zachowania i zachęcić ją do rozważenia leczenia.

Osobiste historie Pacjentów, którym udało się wygrać z alkoholizmem

W naszym ośrodku leczenia uzależnień każdy dzień przynosi nowe historie pacjentów. Te osobiste opowieści osób, którzy pokonali alkoholizm są źródłem inspiracji dla innych. Każda z tych historii ukazuje indywidualną drogę walki, wytrwałości i odzyskania kontroli nad własnym życiem. Przez lata naszego istnienia, mieliśmy okazję być świadkami niezliczonych przejawów ludzkiej siły i determinacji. Nasi pacjenci uczą nas, że choć droga do zdrowienia może być wyboista i pełna wyzwań, to jednak dzięki wsparciu, profesjonalnej terapii i własnej woli zmiany, zwycięstwo nad uzależnieniem jest możliwe.   

FAQ – najczęściej zadawane pytania   

Jak mogę pomóc, gdy bliska osoba ma nawrót picia?

Nawroty choroby alkoholowej są częścią procesu zdrowienia. Nawrót nie oznacza porażki. Należy w tym trudnym czasie okazać wsparcie, zachęcając bliską osobę do kontynuowania leczenia.

Jak mogę zadbać o siebie, wspierając bliskiego w walce z uzależnieniem?

Wspieranie osoby z uzależnieniem może być emocjonalnie wyczerpujące. Ważne jest, aby w codziennych obowiązkach znaleźć czas na relaks i zadbać o własne zdrowie emocjonalne i fizyczne. Można rozważyć również dołączenie do grup wsparcia dla rodzin osób uzależnionych. 
 
Źródła: